Athens Open Air Film Festival + Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας + Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία
Καθολική Προσβασιμότητα στο Περιεχόμενο και το Δομημένο Περιβάλλον στην Κινηματογραφική Τέχνη.
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΕ ΥΠΟΤΙΤΛΟΥΣ ή ΔΙΕΡΜΗΝΕΙΑ ΣΤΗΝ Ε.Ν.Γ.
http://www.cinemag.gr/aoaff/default.asp
https://www.facebook.com/cinemag.gr
https://el-gr.facebook.com/DisArtMove
http://www.aiff.gr/
Η ταινία “Ρεβάνς” του Νίκου Βεργίτση (2/09) θα προβληθεί με υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους (SDH), ενώ οι ελληνικές ταινίες του Φεστιβάλ και συγκεκριμένα οι ταινίες: “ROM” του Μενέλαου Καραμαγγιώλη (25/08) και “Η Εαρινή Σύναξις των Αγροφυλάκων” του Δήμου Αβδελιώδη (31/08), θα αποδοθούν ταυτόχρονα στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (Ε.Ν.Γ.) από την επαγγελματία διερμηνέα Θεοδώρα Τσαποΐτη.
Το Athens Open Air Film Festival & το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας σε συνεργασία με την Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία εγκαινιάζουν την καθολική προσβασιμότητα στο περιεχόμενο και το δομημένο περιβάλλον στην κινηματογραφική τέχνη.
Τα δύο μεγαλύτερα Κινηματογραφικά Φεστιβάλ της Αθήνας, το Athens Open Air Film Festival (Ιούνιος – Σεπτέμβριος) και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας (16-27 Σεπτεμβρίου) εγκαινιάζουν μία νέα συνεργασία με την Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία και δημιουργούν τις προϋποθέσεις καθολικής προσβασιμότητας, αποδοχής της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και ισότιμης πρόσβασης στο κινηματογραφικό περιεχόμενο.
Με στόχο την ανεμπόδιστη πρόσβαση όσο δυνατόν περισσότερων θεατών και δημιουργών στα Φεστιβάλ αλλά και στην κινηματογραφική τέχνη γενικότερα, πραγματοποιούνται μία σειρά ενεργειών για τη μέγιστη δυνατή προσβασιμότητα, τόσο σε επίπεδο πρόσβασης στους χώρους διεξαγωγής τους όσο και σε επίπεδο παρακολούθησης των ταινιών.
5th Athens Open Air Film Festival http://www.cinemag.gr/aoaff/default.asp
Συγκεκριμένα, η διοργάνωση του 5th Athens Open Air Film Festival βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με την Τροχαία προκειμένου:
– να εξασφαλίζονται έως τρεις (3) θέσεις parking Α.μεΑ.
– να υπάρχει μέριμνα ώστε να μη λαμβάνουν κλήση για παράνομη στάθμευση τα αναπηρικά αυτοκίνητα των Α.μεΑ. στους χώρους διεξαγωγής και τις ημέρες των προβολών
– να μετακινούνται τα αυτοκίνητα που παρανόμως έχουν σταθμεύσει στις συγκεκριμένες θέσεις.
Οι χώροι που έχουν προβλεφθεί τα παραπάνω είναι οι:
- Ταινιοθήκη της Ελλάδος / Λαΐς
- Ανοιχτό Θέατρο Κολωνού
- Τρένο στο Ρουφ
- Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
- Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
- Νομισματικό Μουσείο
- Πλατεία Αυδή
- Πλατεία Κοτζιά
- Ακαδημία Πλάτωνος
- Πεζόδρομος Δ. Αρεοπαγίτου
Επίσης, σε κάθε προβολή του Φεστιβάλ προβλέπεται η κράτηση 10 θέσεων για θεατές με αναπηρία στην πρώτη σειρά.
Παράλληλα είναι διαθέσιμος και χώρος υγιεινής [WC] Α.μεΑ.
Αναφορικά με το Πρόγραμμα του Φεστιβάλ, έχει τυπωθεί σε γραφή Μπράιγ (Braille) καθώς και σε μεγαλογράμματη γραμματοσειρά για ανθρώπους με μειωμένη όραση και θα είναι διαθέσιμο σε κάθε προβολή.
Επιπρόσθετα, η ταινία «Ρεβάνς» του Νίκου Βεργίτση (2/09) θα προβληθεί με υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους (SDH), ενώ οι υπόλοιπες τρεις ελληνικές ταινίες του Φεστιβάλ και συγκεκριμένα οι: «Δύσκολοι Αποχαιρετισμοί: ο Μπαμπάς μου» της Πέννυ Παναγιωτοπούλου (22/07), «ROM» του Μενέλαου Καραμαγγιώλη (25/08) και «Η Εαρινή Σύναξις των Αγροφυλάκων» του Δήμου Αβδελιώδη (31/08), θα αποδοθούν ταυτόχρονα στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα [Ε.Ν.Γ.] από την επαγγελματία διερμηνέα Θεοδώρα Τσαποΐτη.
21ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας http://www.aiff.gr/
Μετά το workshop «Άγνωστη Χώρα της Αναπηρίας: Καθολική Προσβασιμότητα στην Κινηματογραφική Τέχνη» στο 20ο Διεθνές Φεστιβάλ Κιν/φου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας το Σεπτέμβριο του 2014, το Φεστιβάλ ενώνει ξανά τις δυνάμεις του με την Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία.
Στο πλαίσιο του 21ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας γίνεται μία προσπάθεια να υποτιτλιστούν για (Κ)κωφούς και βαρήκοους όσες περισσότερες ελληνικές ταινίες είναι εφικτό, ενώ θα υπάρχει διερμηνέας της ελληνικής νοηματικής γλώσσας στην πρεμιέρα και τη λήξη του φεστιβάλ καθώς και στα ανοιχτά για το κοινό masterclasses.
Επιπλέον, στο Πρόγραμμα του Φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας έχει ήδη ενταχθεί η προβολή της βραβευμένης ταινίας του Παντελή Βούλγαρη «Μικρά Αγγλία» με ακουστική περιγραφή για ανθρώπους με προβλήματα όρασης. Αξίζει να σημειωθεί πως είναι η πρώτη φορά που θα πραγματοποιηθεί ανάλογη προβολή στην Ελλάδα.
Το ωρολόγιο πρόγραμμα του Φεστιβάλ θα τυπωθεί σε γραφή Μπράιγ (Braille) καθώς και σε μεγαλογράμματη γραμματοσειρά και θα υπάρχει στην επίσημη ιστοσελίδα (www.aiff.gr), εκτός από pdf μορφή, και σε HTML5 προκειμένου να είναι προσβάσιμο στα άτομα με προβλήματα όρασης μέσω της χρήσης αναγνώστη οθόνης. Επίσης, προβλέπεται και ο SDH υποτιτλισμός των σχετικών με το Φεστιβάλ εκπομπών «Ραντεβού για Σινεμά».
Τέλος, σε όλες τις προβολές του φεστιβάλ η είσοδος των θεατών με αναπηρία θα είναι δωρεάν, ενώ και η είσοδος των (σινεφίλ) σκύλων οδηγών τυφλών είναι καλοδεχούμενη.
Η Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία και η έννοια της Προσβασιμότητας:
Η Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία αποτελεί μια συλλογικότητα που έχει ως στόχο τη διασφάλιση της συμμετοχής των ανθρώπων με αναπηρία στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι του τόπου μας, τόσο ως θεατών/ακροατών όσο και ως δημιουργών. Οι καλλιτέχνες με αναπηρία έχουν δημιουργήσει ένα ζωντανό πολιτισμό τεχνών που ενσωματώνει την ατομική και συλλογική εμπειρία της αναπηρίας και συμβάλλει στο καλλιτεχνικό τοπίο της χώρας. Παράλληλα μέσα από την τέχνη και την κινηματική & ακτιβιστική δράση τους προωθούν τον αγώνα για τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία.
Στα Άτομα με Αναπηρία (Α.μεΑ.) συμπεριλαμβάνονται εννοιολογικά τα άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους/ες. Σύμφωνα με τη δικαιωματική προσέγγιση του κοινωνικού μοντέλου θεώρησης της αναπηρίας, τα άτομα με αναπηρία συνιστούν μια κοινωνικά, πολιτισμικά και εκπαιδευτικά περιθωριοποιημένη ομάδα του κοινωνικού συνόλου λόγω των πρακτικών, των ιδεολογιών και πολιτικών που εφαρμόζονται από την κοινωνία και την Πολιτεία, οι οποίες (ακολουθώντας πρότυπα κανονικότητας) δε λογίζουν την Αναπηρία ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, αποκλείοντας έτσι τα Α.μεΑ. από το δικαίωμα της πλήρους συμμετοχής τους στο κοινωνικό-πολιτισμικό γίγνεσθαι.
Πέρα από το Σύνταγμα της Ελλάδας, το οποίο στο άρθρο 21 παράγραφος 6 ορίζει ότι «τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας», η χώρα μας έχει κυρώσει με εσωτερικό νόμο (Ν. 4074/2012 ΦΕΚ α΄ 88/11-4-2012) και τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Στο άρθρο 30 αυτής ορίζεται ότι τα συμβαλλόμενα κράτη αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ΑμεΑ να συμμετέχουν σε ίση βάση με τους άλλους στην πολιτιστική ζωή και ότι οφείλουν να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα:
- i) για να διασφαλίσουν ότι τα ΑμεΑ απολαμβάνουν την πρόσβαση σε πολιτιστικό υλικό σε προσβάσιμες μορφές (τηλεοπτικά προγράμματα, ταινίες, θέατρο και άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες), τόπους πολιτιστικών παραστάσεων ή υπηρεσιών (θέατρα, μουσεία, κινημ/φοι, βιβλιοθήκες και τουριστικές υπηρεσίες), μνημεία και χώρους/αξιοθέατα εθνικής πολιτιστικής σημασίας,
- ii) για να διευκολυνθούν τα ΑμεΑ να έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν και να αξιοποιήσουν τις δημιουργικές, καλλιτεχνικές και διανοητικές δυνατότητες, όχι μόνο προς όφελος τους αλλά και για τον εμπλουτισμό της κοινωνίας.
Σε αυτό το πλαίσιο και επειδή η Τέχνη και η έκφραση μέσα από αυτήν συνιστούν τον ακρογωνιαίο λίθο της δημοκρατίας μας, δομώντας κοινωνίες αποδοχής χωρίς διαχωριστικές γραμμές και επειδή η Τέχνη και ο Πολιτισμός συγκροτούν διαύλους συνεκπαίδευσης των κοινωνιών στην εξοικείωση με τη ζώσα κατάσταση της Αναπηρίας ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, η Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία έχει προβεί από το 2011 σε μια σειρά καλλιτεχνικών και ακτιβιστικών δράσεων. Ενδεικτικά αναφέρονται: Φεστιβάλ Σαββατόβραδα με Νόημα σε συνεργασία με το Θέατρο Κωφών Ελλάδος (προβολές ξένων και ελληνικών ταινιών πρώτη φορά υποτιτλισμένων για Κωφούς), συμμετοχή στην απονομή των Βραβείων 2011 της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, πρωτοβουλία για την εμπορική κυκλοφορία του DVD της ταινίας «Wasted Youth» του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου με υπότιτλους για Κωφούς (η οποία ακολουθήθηκε από πληθώρα αντίστοιχων κυκλοφοριών, κυρίως από τηνFeelgood Entertainment), καλλιτεχνικές παραστάσεις με συμμετοχή ανθρώπων με αναπηρία – Θέατρο Κωφών Ελλάδος, Χοροθέατρο ΔΑΓΙΠΟΛΗ κ.ά., συζητήσεις για την πολιτική και την αναπηρία, Φεστιβάλ «Άγνωστη Χώρα της Αναπηρίας» στο ελεύθερο και αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο ΕΜΠΡΟΣ, ενεργή συμμετοχή στην διοργάνωση του ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ στο ΕΜΠΡΟΣ και στα Προσφυγικά στην Λ. Αλεξάνδρας, παραστάσεις διαμαρτυρίας για το ρατσιστικό Π.Δ.370 που απαγορεύει στους καλλιτέχνες με αναπηρία να φοιτούν σε Δραματικές σχολές, Workshop Προσβασιμότητας στις Νύχτες Πρεμιέρας 2014. Ειδικότερα τη σεζόν 2014-2015 η Κίνηση προχώρησε στο επόμενο βήμα στον κινημ/φικό χώρο και μετά από εισήγησή της στον Πάνο Κούτρα και τον Αλέξη Αλεξίου (και με τη συνεργασία των αντίστοιχων παραγωγών και του διανομέαFeelgood Entertainment) επετεύχθη για πρώτη φορά στην 100χρονη ιστορία του ελληνικού σινεμά η εμπορική διανομή στις αίθουσες, κινηματογραφικών ταινιών με υπότιτλους, για άτομα με περιορισμό ακοής (κωφούς και βαρήκοους), του «XENiA» καταρχάς και του «Τετάρτη 04:45» στη συνέχεια.
Τί είναι όμως πρακτικά η προσβασιμότητα, σε τί συνίσταται? Η προσβασιμότητα στις τέχνες, τον πολιτισμό, την πληροφορία και την εκπαίδευση αποτελεί κλάδο εξ ορισμού διεπιστημονικό και ευρέως διαδεδομένο τα τελευταία χρόνια σε συγκεκριμένους κλάδους λόγω της παρουσίας περισσότερων μέσων για την εφαρμογή της, καθώς και της πιο έντονης εκδήλωσης της αναγκαιότητάς της τόσο σε ακαδημαϊκό-ερευνητικό όσο και σε πρακτικό-κοινωνικό επίπεδο. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο συσχετισμός του με τον Καθολικό Σχεδιασμό, έννοια η οποία γεννήθηκε στους κόλπους της Αρχιτεκτονικής και έχει φτάσει σήμερα να εφαρμόζεται στην Εκπαίδευση, την Οπτικοακουστική Μετάφραση και την Πληροφορική, προκειμένου να βρεθούν τρόποι ισότιμης πρόσβασης στο περιεχόμενο που αντιστοιχεί σε κάθε κλάδο από όλα τα άτομα μιας κοινωνίας, ικανοποιώντας όσο το δυνατό περισσότερες ανάγκες. Όσον αφορά τον κινηματογράφο σαν κλάδο και σαν χώρο και την πρόσβαση του κοινού στις κινηματογραφικές ταινίες, θα μπορούσε κανείς να διακρίνει τρία βασικά επίπεδα πρόσβασης: πρόσβαση στην πληροφορία, πρόσβαση στο δομημένο περιβάλλον, πρόσβαση στο περιεχόμενο.
Το πρώτο επίπεδο αφορά τη μετάδοση και λήψη των σχετικών με τον προγραμματισμό και τις συνθήκες προβολής πληροφοριών και πραγματώνεται είτε μέσω παραδοσιακών μεθόδων όπως η εκτύπωση σε γραφή Braille και σε μεγαλογράμματη γραμματοσειρά, είτε μέσω πιο σύγχρονων τεχνολογικών οδών όπως η χρήση πρωτοκόλλων πιστοποίησης της διαδικτυακής (ιντερνετικής) προσβασιμότητας [W3C], η χρήση λογισμικών ανάγνωσης οθόνης για άτομα με περιορισμό όρασης κλπ.
Το δεύτερο επίπεδο αφορά την επιλογή χώρων κατάλληλων για την πρόσβαση ατόμων με κινητικές ή/και αισθητηριακές αναπηρίες, με κατάλληλους χώρους εξυπηρέτησης και ισότιμη πρόσβαση στις λειτουργίες τους. Σε αυτή την περίπτωση, είναι αναγκαίο να υπάρχει ισότιμη πρόσβαση τόσο για χρήστες αναπηρικού αμαξιδίου όσο και για… μη χρήστες (βλ. όρθιες κινητικές αναπηρίες), προσβάσιμοι χώροι στάθμευσης, διάδρομοι χωρίς εμπόδια, ανελκυστήρες με ανάγλυφα σύμβολα και ηχητικές αναγγελίες, ικανοποιητική χρωματική αντίθεση στους χώρους, προσβάσιμοι χώροι υγιεινής, ακουστικές και οπτικές σημάνσεις συναγερμού, προσβάσιμες έξοδοι κινδύνου και, γενικά, μέριμνα για όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την αλυσίδα προσβασιμότητας.
Το τρίτο επίπεδο αφορά την επεξεργασία του κινηματογραφικού περιεχομένου κατόπιν της παραγωγής του με σκοπό την παροχή επιπλέον υπηρεσιών οι οποίες θα το καταστήσουν αισθητηριακά προσβάσιμο (υποτιτλισμός SDH, ακουστική περιγραφή, διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα). Ο υποτιτλισμός SDH, ο οποίος δημιουργείται με στόχο την κάλυψη των αναγκών των κωφών και βαρήκοων θεατών [Subtitles for the Deaf and Hard-of-Hearing], μπορεί να εμφανίζεται με τη μορφή των κλασικών υπότιτλων στην κινημ/φική οθόνη, υπέρτιτλων πάνω από την οθόνη ‒πρακτική πάντως που συνήθως εφαρμόζεται σε θεατρικές παραστάσεις‒, σε μικρές οθόνες στο πίσω μέρος των καθισμάτων της αίθουσας, σε ειδικά γυαλιά και άλλα. Η ακουστική περιγραφή, η οποία μετατρέπει τις επί της οθόνης εικόνες σε προφορικό λόγο, τυπικά μεταφέρεται σε τυφλούς θεατές ή θεατές με περιορισμένη όραση μέσω ακουστικών. Τέλος, η νοηματική στον κινηματογράφο, η οποία αφορά στα μέλη της κοινότητας των Κωφών, συνηθίζεται να παρέχεται ζωντανά κατά τη διάρκεια της προβολής από ειδικά εκπαιδευμένους διερμηνείς.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, γίνεται μια απόπειρα προσέγγισης του κινηματογραφικού υλικού σε ένα επίπεδο το οποίο προηγείται της παραγωγής και αναφέρεται χαρακτηριστικά ως Προσβάσιμος Κινηματογράφος, με την έννοια της εξ αρχής ενσωμάτωσης στη διαδικασία δημιουργίας κινηματογραφικού περιεχομένου των υπηρεσιών του κλάδου της Οπτικοακουστικής Μετάφρασης (η οποία περιλαμβάνει τη μελέτη του SDH και της ακουστικής περιγραφής) και του νεοσύστατου διεπιστημονικού κλάδου της Προσβασιμότητας.
